Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΖΑΧΑΡΙΑ ΜΠΑΡΜΠΙΤΣΙΩΤΗ
Του Ντόναλντ Μακφαίηλ
Είναι γνωστή η ενασχόλησή μου με τον προεπαναστατικό ήρωα Καπετάν Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη (1759-1805), εξ ού και ο τίτλος της ομώνυμης εφημερίδας που διηύθυνα επί 6 περίπου χρόνια.
Σημασία βέβαια δεν έχει που γεννήθηκε που έδρασε και που δολοφονήθηκε, σημασία έχει ότι δρούσε και αγωνιζόταν παντού για όλους, για το Μοριά, την Ελλάδα, τη λευτεριά.
Κατά το διάβα της ενασχόλησής μου με τον Καπετάν Ζαχαριά, στράφηκα προς πολλές κατευθύνσεις, επισκέφθηκα όλους τους ιστορικούς τόπους που είχαν σχέση με τον Καπετάν Ζαχαριά και τους ανθρώπους του, μίλησα με πολλούς σχετικούς με το θέμα ανθρώπους, διάβασα οτιδήποτε γραπτό υπάρχει περί αυτού, συγκέντρωσα και οργάνωσα όλες τις "ανακαλύψεις" μου που πιστεύω ότι διαχρονικά θα βοηθήσουν εμένα και τους μεταγενέστερους στην περαιτέρω έρευνα.
Ένα από τα αντικείμενα έρευνας για τον Καπετάν Ζαχαριά ήταν και ο τόπος καταγωγής του.
Ξεκάθαρα, γεννήθηκε στη Βαρβίτσα απ όπου και πήρε το προσωνύμιό του Μπαρμπιτσιώτης. Ένα χαρακτηριστικό πολλών επωνύμων που δηλώνει τον τόπο γέννησής τους, όπως Μονεμβασίτης από τη Μονεμβάσια, Λευκαδίτης από τη Λευκάδα, Χίος από τη Χίο κ.ο.κ. που με τον καιρό αντικατέστησε το αρχικό επώνυμό τους.
Το πραγματικό ονοματεπώνυμο του Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη ήταν Ζαχαρίας Παντελεάκος. Από το επώνυμο και μόνο έχουμε το δικαίωμα να πιστεύουμε ότι η καταγωγή του ήταν από τη Μάνη. Και στη Βαρβίτσα και στη Μάνη αλλά και αλλού πολλά λέγονται για το από πού κράταγε η σκούφια του αλλά στοιχεία γραπτά δεν είναι δυνατόν να έχουμε γι αυτό και θα αρκεστούμε σε αυτά που έγραψαν και δημοσίευσαν διάφοροι συγγραφείς και ιστορικοί.
* Σε μελέτη του Ανάργυρου Κουτσιλιέρη που δημοσιεύτηκε στο ΛΑΚΩΝΙΚΑ γράφονται τα εξής.
"Το έγγραφο που έστειλε στις 8 Οκτωβρίου 1612 στο δούκα του Νεβέρ ο επίσκοπος Μαίνης Νεόφυτος υπογράφεται και από εκπροσώπους ισχυρών οικογενειών της Μάνης, Κοντόσταυλων, Νίκλων, Κοσμάδων. Από τους Κοσμάδες υπογράφουν οι Κατελάνος, Καλαπόθος και Πανταλέων. Τα επώνυμα Κατελάνος, Καλαποθάκης, Καλαποθέας, Παντελεάκης, Παντελεάκος προήλθαν από τα βαπτιστικά Καλαπόθος, Παντελέος, κλπ.
Στην περιοχή του Ταινάρου μια γόνιμη έκταση λέγεται Πάνου Κοσμάδικα κα Κάτου Κοσμάδικα στην ίδια περιοχή και τοπωνύμια Παντελεούνια.
Στη Λάγια, μέχρι σήμερα λέγεται η φράση "αν το κάμεις αυτό χαιρετίσματα στους Παντελεάνους" που σημαίνει ότι, αν κάνεις αυτή την πράξη, σε περιμένει συμφορά μεγάλη.
..Τα τοπωνύμια Κοσμάδικα και Παντελέος δείχνουν βέβαια ότι πρόκειται για κτήματα που ανήκουν στους Κοσμάδες, Κατελάνο, Καλαπόθο, Παντελέο. Η φράση "χαιρετισμούς στους Παντελεάνους" δείχνει ότι η οικογένεια αυτή βρέθηκε κάποτε στην ανάγκη να απομακρυνθεί από τη Μάνη. Αν δεχτούμε ότι αυτοί είναι οι Παντελεάνοι, που βρέθηκαν στη Βαρβίτσα, ίσως δεν είμαστε μακριά από την αλήθεια. Τότε καταλαβαίνουμε γιατί ο Ζαχαριάς μπαίνει και μένει φανερά στη Μάνη, ενώ δεν επιτρέπεται σε Μοραΐτη κλέφτη είσοδος και παραμονή στη Μάνη, ερμηνεύονται δε έτσι και οι ιδιαίτερες σχέσεις με τους Λαγιάτες. Έτσι δικαιολογείται και το χτίσιμο πύργου από το Ζαχαριά (στο Σκουφομύτη), πράγμα απηγορευμένο για μη Μανιάτη.
Μια ισχυρή πατριά της περιοχής της Λάγιας τους Μπαρμπαγιάννηδες οι αντίπαλοι τους λένε ακόμα Μπιρμπιτσιώτηδες ειρωνικώς ως προερχόμενους από τη Βαρβίτσα..."
* Ο Κυριάκος Κάσσης στο ογκωδέστατο βιβλίο του "Άνθη της πέτρας", παραθέτει ένα τεράστιο γενεαλογικό δέντρο, όπου στη βάση του φαίνεται η πατρογενιά του Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη. Επειδή η ανάγνωση του γενεαλογικού δέντρου είναι δυσανάγνωστη μέσω αυτού του άρθρου, παραθέτουμε τα σπουδαιότερα κομμάτια από αυτό.
ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ ΚΟΣΜΑΔΩΝ ΒΑΘΕΙΑΣ
Έξω από το γενεαλογικό δέντρο στο κάτω κάτω μέρος αριστερά, γράφει
Στην διαμόρφωση του διαγράμματος - "δέντρου" έχουν ληφθεί υπ όψιν οι επικρατέστερες εκδοχές της παράδοσης της οικογένειας και ένα πλήθος ιστορικών εγγράφων και μελετημάτων σε συνδυασμό με άλλες γνώσεις κλπ. Οι επτά τελευταίες γενεές είναι εντελώς ελεγμένες χωρίς χάσματα. Οι λοιπές (παλαιότερες) επτά πιθανόν να έχουν χάσματα ή λάθη επουσιώδη. Για τις προ του 1700 γενεές υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για την σύνδεση των μελών και γενεών μεταξύ τους.
Λίγο πιο δεξιά
1ο π.Χ. αιώνας έως 9ος - 10ος αιώνας. Παλαιότερη καταγωγή από το αρχοντολόι της Καινηπόλεως και Ψαμαθούντος .
6ος αι. π.Χ. - 1ος αιώνας. Μυθολογείται καταγωγή από τον ΘΙΒΡΑΚΟ, Λακεδαιμόνιο πολέμαρχο των κλασσικών χρόνων.
Στο κυρίως γενεαλογικό δέντρο
1η Γενεά
Επώνυμο Κοσμάς και Θιβράκος. Κοινή ρίζα κατά τον 15ο αιώνα με τους Γερακάρη (Κούνος) Κουράκλη (που κλάδος του είναι ο Σάσσαρης) και Τσοπέη (Κιοπέη) Κοίτας. Κατά τον 12ο - 14ο αιώνα με τους γενάρχες των οικογ. Δημαρόγγονας, Δεμέστιχας (Αλυκα) Μεσσίσκλης (Νόμια) Κοντόσταυλο (Μέζαπος-Δρύαλος) και Κακιαρά (=Κατσαρά) του Ταινάρου. Και ακόμα παλαιότερη με τον βασιλιά, Κοσμά που έκανε την επανάσταση με τον Αγαλλιανό.
2η Γενεά
Α. ΝΙΚΟΛΑΣ;
Β. ΑΝΤΡΕΑΣ γεν. +/-1550 (συνυπογράφει σε επιστολή προς τον Πάπα 1603)
Γ. ΠΑΝΤΕΛΕΟΣ γεν. +/- 1550
Στη μερίδα του ΠΑΝΤΕΛΕΟΣ
3η Γενεά
- Σκάτζικας. Οι απόγονοί του εγκαταστάθηκαν και είναι στη Μίνα ήδη από τον 17ο αιώνα.
- (Χωρίς όνομα) Γεν. +/- 1580. Πήγε στα χωριά του Β. Λακεδαίμονος (Αρκουδόρεμα, Μπαρμπίτσα. Απ αυτούς καταγόταν ο Ζαχαριάς Μπαρμπιτσιώτης και ο Μπαρμπαγιάννης στα Παχιάνικα Μάνης).
* Στο βιβλίο "Πληθυσμός και οικισμοί της Μάνης 15ος - 19ος αιώνας" του Κώστα Κόμη διαβάζουμε.
"Η άφιξη των Οθωμανών δεν επέφερε αρχικά ουσιαστικές μεταβολές. Αντίθετοι μεταξύ τους παράγοντες αλληλοεξουδετερώθηκαν, χωρίς να προκαλέσουν κάποια σημαντική αύξηση ή μείωση στον πληθυσμό. Αργότερα, κατά τον 16ο αιώνα, ένα σημαντικό μεταναστευτικό ρεύμα, με κατεύθυνση τα Ιόνια νησιά, απελευθέρωσε μερικώς την ασφυκτικά πυκνοκατοικημένη Bassa Maina. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις μεταναστεύσεις αυτές συμμετείχαν κατά κύριο λόγο ολόκληρες οικογένειες ή ακόμη και γένη, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση, ή την σε σημαντικό βαθμό συρρίκνωση, από την περιοχή των πιο αξιόλογων "ιστορικών" ονομάτων (Κοσμάδες, Νικλιάνοι κλπ).
Σημείωση δική μου
Δεν πρέπει να πήγαν όλοι στα Ιόνια νησιά. Κάποιο κομμάτι μπορεί να πήγε στο Αρκουδόρεμα Αρκαδίας.
Στο ίδιο βιβλίο του Κόμη γράφει
Gnio Chorio di Chosma (Καινούργια Χώρα). Στην ίδια θέση υπήρξε παλαιομανιάτικος οικισμός (Παλιόχωρα).
Απόγονοι των Κοσμάδων υπάρχουν σήμερα στην περιοχή της Βάθειας.
Αποτελεί συνοικισμό της Κοινότητας Λάγιας, Επαρχίας Γυθείου. Γράφεται Καινούργια Χώρα.
Σημείωση δική μου
Από εδώ αλλά και από αλλού φαίνεται ότι η καταγωγή ήταν από τη Λάγια.
Ο Ζαχαριάς λοιπόν από ότι φαίνεται καταγότανε από τη Μάνη και μάλιστα από τους Κοσμάδες.
Στη Μάνη υπάρχουν κτήματα που με την ονομασία τους προσδίδουν το όνομα του ιδιοκτήτη ή της πατριάς του. Ετσι βρίσκουμε τα "Παντελεάνικα" στη Λάγια, "Του Παντελεό τα καλύβια" στο Ταίναρο και Παντελεούνα" στο Ντερβένι στο δρόμο προς τα Κοκκινόγια του Ταινάρου. Ανήκανε άραγε στο ίδιο σόι από όπου καταγότανε ο Ζαχαριάς;
